معنای زیارت
یکی از راه های بزرگداشت مفاخر و صاحبان کمال، زیارت آنان است که در حقیقت موجب بقا و استمرار حیات علمی، هنری و معنوی آنان میگردد. افزون بر این که عامل پیوند نسل حاضر و نسل های آینده با نسل های گذشته و وسیلهٴ ارتباط روحی با آنان و کمالاتشان است.
زیارت از ریشهٴ «زَور» است. اصل این واژه به معنای میل و عدول از چیزی است. دروغ را از آن جهت، زُور گفتهاند که مایل و منحرف از راه حق میگردد[۱] احمد بن فارس در ادامه میگوید: زائر را از آن جهت زائر میگویند که وقتی به زیارت تو میآید از غیر تو عدول میکند و رو برمیگرداند[۲] از این رو برخی گفته اند: زیارت، به معنای قصد و توجه است[۳]. فیومی در ادامه میگوید: زیارت، در عرف آن است که انسان با انگیزهٴ بزرگداشت کسی و اُنس گرفتن با او به وی روی آورد.[۴] نیز برخی گفتهاند: اینکه بر ملاقات اولیا و بزرگان، اطلاق زیارت شده، از آن جهت است که این کار، انحراف از جریان مادی و عدول از عالم طبیعت و توجه به عالم روحانیت است، در حالی که در محیط طبیعی حضور دارد و جسمانیت خویش را حفظ میکند.
[۱] ـ الزاء و الواو و الراء أصلٌ واحدٌ یدلُّ علی المیل و العدول. من ذلک الزور: الکذب؛ لأنّه مائلٌ عن طریقة الحقّ... یقال: إزورّ عن کذا: أى مال عنه (مقاییس اللغة، ج ۳، ص ۳۶، «زور») راغب اصفهانی ریشهٴ دیگری برای این واژه ذکر کرده است
[۲] ـ و من الباب: الزائر لأنه إذا زارک فقد عدل عن غیرک (همان)
[۳] ـ زاره یزوره زیارةً و زَوراً: قصد فهو زائرٌ (المصباح المنیر، «زور»)
[۴] ـ و الزیارة فى العرف قصد المزور إکراماً له و استیناساً به (همان)
[۵] ـ سورهٴ تکاثر، آیات ۱ ـ ۲
[۶] ـ برخی نیز گفتهاند: دو طایفه از یهود بودند (مجمع البیان، ج ۹ ـ ۱۰، ص ۸۱۱، ذیل آیه)
[۷] ـ تفسیر صافی، ج ۵، ص ۳۶۹. البته تفسیر دیگری نیز برای این آیه ذکر شده است(المیزان، ج ۲۰، ص ۳۵۱، ذیل آیه)، لیکن (زرتم) به همان معنای ملاقات است
کتاب ادب فنای مقربان صفحه ۲۳ و ۲۴