حکمت زیارت بخش چهارم

مثنوی عشق

حضور پیدا کردن در مقابل امام معصوم یا مرقد مطهر او فیضی است که مرحله ‏ای از زیارت با آن تحقق می‏یابد، لیکن در هر زیارتی این‏ گونه است که بعد از دیدار ظاهری و تعارف متداول به گفتگو با مزور و معشوق می‏ نشینند تا دیدار را طولانی ‏تر و لذت وصال را بیشتر کنند.
کلیم حق ‏تعالی در آن وادی مقدس به سوی آتشی رفت تا شعله ‏ای برگیرد، ناگهان صدای محبوب خود را شنید که با وی سخن می‏گوید. در آن میان از او پرسید: ای موسی! آن چیست که در دست توست؟؛ (و ما تلک بیمینک یا موسی) [۱] موسی (علیه ‏السلام) در جواب گفت: این، عصای من است که بر آن تکیه می‏کنم، برای گوسپندانم از درخت برگ می‏ریزم و منفعت‏ های دیگری نیز برای من دارد؛ (قال هی عصای أتوکّؤُا علیها و أهشّ بها علی غنمی و لی فیها مارب أُخری) [۲] برخی از مفسران گفته ‏اند: با آن که حضرت موسی (علیه ‏السلام) می‏ توانست به یک جملهٴ (هی عصای) اکتفا کند، بقیهٴ جملات را برای طولانی ‏تر کردن مناجات و مذاکرهٴ با خدا بر زبان آورد [۳].

بهترین عامل برای اطالهٴ گفتگو، اظهار عشق و ارادت به معشوق و ذکر کمالات و نیکویی ‏های اوست. امام صادق (علیه ‏السلام) به یکی از اصحاب خود، «هشام بن سالم» فرمود: اگر به کسی علاقه‏ مند هستی و وی را دوست می‏داری، دوستی خود را به او اعلام کن؛ زیرا این اعلام، موجب تثبیت مودت بین شما می‏شود؛ «إذا أحببتَ رجلا ً فأخْبره بذلک فإنّه أثْبت للمودّة بینکما» [۴].

اظهار عشق و ارادت همراه با ثناگویی و ذکر کمالات معشوق، از یک سو تکلیف، بلکه تشریف عاشق را روشن می‏کند و به او می ‏فهماند که در برابر چنین معشوق و محبوبی چه وظیفهٴ سنگینی دارد و از سوی دیگر معشوق را دلگرم می‏کند که ارادت عاشق، صوری و ناپایدار نیست. در نتیجه ثناگویی و ذکر اوصاف و کمالات، حضور و دیدار را پرشورتر، عاشقانه‏تر، گرمابخش‏تر و شیرین‏تر می‏گرداند و به اوج خود می ‏رساند. متن این ثنانامه، مثنوی عشق و منشور ارادت است که اصطلاحاً زیارت‏نامه خوانده می ‏شود و عاشق صادق با خواندن آن از یک سو نهایت محبت و علاقهٴ خود را به معشوق اعلام می ‏دارد و از سوی دیگر یکی از نیازهای فطری خود، یعنی ثناخوانی و تمجید از کمالات را برآورده می‏کند.


[۱] ـ سورهٴ طه، آیهٴ ۱۷

[۲] ـ سورهٴ طه، آیهٴ ۱۸

[۳] ـ المیزان، ج ۱۴، ص ۱۴۳

[۴] ـ کافی، ج ۲، ص ۶۴۴، باب إخبار الرجل أخاه بحبّه

کتاب ادب فنای مقربان صفحه ۳۶ و صفحه ۳۷

  • زیارت
  • يكشنبه ۱۱ تیر ۹۶
  • ۲۱:۳۸
ارسال نظر آزاد است، اما اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید می توانید ابتدا وارد شوید.
شما میتوانید از این تگهای html استفاده کنید:
<b> یا <strong>، <em> یا <i>، <u>، <strike> یا <s>، <sup>، <sub>، <blockquote>، <code>، <pre>، <hr>، <br>، <p>، <a href="" title="">، <span style="">، <div align="">
تجدید کد امنیتی